Degeneratieve myelopathie (DM) is een progressieve neurologische aandoening van het ruggenmerg bij honden, die aanleiding geeft tot verminderde beweging op latere leeftijd en zelfs tot vraag om euthanasie. Mogelijk is DM vergelijkbaar met Amyotrofe Laterale Sclerose (ALS, Lou Gehrig’s disease) of multiple sclerose (MS) bij mensen maar daarover bestaat nog verschil van mening.
De ziekte komt het duidelijkst naar voren bij de Duitse herder maar bij meerdere rassen wordt DM beschreven.
Degeneratieve Myelopathie is een neurologische aandoening van het ruggenmerg. De eerste verschijnselen van de ziekte uiten zich meestal vanaf een leeftijd van 8 jaar. Het verloop van de ziekteverschijnselen kan in sommige gevallen snel (binnen 6 maanden) en in andere gevallen veel trager verlopen (een verloop gedurende jaren). DM vererft op een autosomale, recessieve manier. Dit betekent dat een dier vrij kan zijn (homozygoot normaal), lijder (homozygoot afwijkend) of drager (heterozygoot). Lijders lopen het risico dat zij de ziekte ontwikkelen maar dat gebeurt lang niet altijd. Het is niet bekend hoeveel lijders DM gaan krijgen. Dragers kunnen de mutatie verspreiden in de populatie zonder dat ze zelf de symptomen hebben. Voor zover bekend krijgen dragers zelden DM, eventueel op latere leeftijd en met mildere symptomen. Om verspreiding te voorkomen, is daarom vooral het aantonen van dragers en lijders van groot belang. Een probleem bij de preventie is dat de ziekte zich pas op latere leeftijd manifesteert. Gelukkig is het mogelijk om via genetische testen dragers en lijders vroegtijdig op te sporen.
De leefomstandigheden van de lijders en kwaliteit van de voeding zijn mogelijk belangrijke factoren die bepalen of de lijders klinische klachten krijgen van DM.
Symptomen
DM manifesteert zich in het begin vaak met coördinatieverlies in de achterste ledematen. De hond gaat waggelen, struikelen of slepen met de achterpoten. Incontinentie komt ook veel voor. Uiteindelijk wordt de hersenschors aangetast, waardoor ook vitale functies kunnen uitvallen. De hond heeft geen pijn, alleen verlies van functie. Eigenaren interpreteren de verlaagde beweeglijkheid (mobiliteit) vaak als symptomen van de oude dag en zijn zich vaak niet bewust van het feit dat de hond DM heeft.
Oorzaak
In het ruggenmerg lopen de zenuwbanen die de spieren aansturen. Deze zenuwen liggen in bundels gegroepeerd in de zogenoemde witte stof. Om deze bundels zit een isolatielaag: de myelineschede. Deze wordt aangetast, waardoor de isolatie van de zenuwen verdwijnt en de zenuwen afsterven. Hierdoor wordt de aansturing van de spieren steeds minder.
De genetische achtergrond ligt in een mutatie in het SOD1 gen en het al dan niet aanwezig zijn van een bepaald allel. Bij 122 honden rassen en kruisingen is dit allel SOD1:c.118G>A (E40K). Bij de Berner Sennen hond is ook een tweede mutatie gevonden: SOD1:c.52T. Dit allen komt heel zelden voor (Zeng et al., 2014).
Diagnose
De diagnose wordt gesteld door middel van eliminatie (uitsluiten van andere ziekten). Er kunnen meerdere oorzaken zijn voor de uiterlijke symptomen van DM, zoals onder andere hernia, spondylose, tumor, cyste (met vocht gevulde holte), infecties of een hartaanval. Er kan een EMG, CT scan en/of MRI scan worden gemaakt. Geeft dit geen resultaat, dan wordt de diagnose DM gesteld. De definitieve diagnose is slechts mogelijk door middel van een autopsie.
Klinische klachten
De klinische klachten bij DM zijn verschillend per hondenras. Dit hangt onder andere af van de lichaamsbouw van de honden. Vergelijk bijvoorbeeld de Duitse Herder met Berner Sennen honden. De Berner Sennen heeft (in vergelijking tot de Duitse herder) een veel gunstigere anatomische bouw. De Berner Sennen hond heeft niet de aflopende ruglijn, waardoor het gewicht meer opgevangen wordt door de voorhand (zoals het hoort), en niet door de achterhand. Hierdoor ervaren ze minder snel hinder van verminderde spierontwikkeling. Ook worden Berner Sennen honden niet veel gebruikt in de sport (i.t.t. de Duitse herder), waardoor er minder zware eisen worden gesteld aan de spieren.
Behandeling
Voor Degeneratieve Myelopathie bestaat geen genezende behandeling. Soms is het mogelijk de ziekte te vertragen. Daarvoor kunnen vitamine B complex, transaminezuur en acetylcysteine gegeven worden. Training bevordert de spieropbouw van de nog bruikbare spieren, waardoor de hond langer mobiel blijft. Aanbevolen training is, bijvoorbeeld wandelen (niet slenteren) en zwemmen. Uiteindelijk laat de levenskwaliteit van de hond te wensen over en rest niets anders dan euthanasie.
Erfelijkheid
Met betrekking tot het fokken is het advies om eerst te testen. Homozygoot aangetaste dieren en dragers kunnen perfect gebruikt worden om mee te fokken, maar enkel in combinatie met homozygoot vrije dieren. Het advies is om niet twee honden te combineren die beide homozygoot aangetast of drager zijn. In het combineren van honden spelen natuurlijk ook andere ziekten en eisen mee en kan men niet altijd vermijden dat er toch eens een drager met drager wordt gecombineerd. Er moet oordeelkundig worden gefokt en men moet niet in paniek overgaan tot uitsluiten. Dit veroorzaakt een te sterke daling van genetische variabiliteit, die op de lange termijn waarschijnlijk nog funester is voor het ras dan de DM.
Degeneratieve Myelopathie DNA-Test
Bij Degeneratieve Myelopathie is er een herkenbaar ziekteproces dat bestudeerd kan worden en in post-mortem monsters werd dit op de juiste manier in verband gebracht met de genetische marker.
In 2007 verscheen een onderzoeksrapport waarin de erfelijke informatie voor Degeneratieve Myelopathie duidelijk werd omschreven. Uit een nadere studie bleek dat veranderingen in het *SOD1 gen geassocieerd konden worden met Degeneratieve Myelopathie. Dit komt ook voor bij de ziekte ALS bij mensen. Uit verzameld en onderzocht menselijk en dierlijk weefsel, blijkt dat Degeneratieve Myelopathie de dierlijke vorm van ALS is. De genetische marker *SOD1 vormt een belangrijk risicofactor voor het ontwikkelen van Degeneratieve Myelopathie en werd ontdekt in meerdere hondenrassen het is geïdentificeerd als autosomaal recessief en wordt omschreven met A/A: loopt risico, A/N: drager en N/N: normaal.
Andere gerelateerde of naast elkaar bestaande genetische markers, die het begin van de ziekte kunnen beïnvloeden, heeft men nog niet kunnen vinden, maar er wordt in diverse laboratoria nog steeds onderzoek naar gedaan. Dit verandert echter niets aan de nauwkeurigheid van de bekende genetische marker en zijn link naar de menselijke marker voor ALS.
Mogelijke ziekteprocessen die van invloed kunnen zijn op het begin van Degeneratieve Myelopathie kunnen onder andere auto-immuun problemen zijn, waarvan bekend is dat ze invloed hebben op de vitamineopname en de zenuwfuncties, zoals aandoeningen van de Pancreas, ziekte van Addison, ziekte van Cushing en Hypothyreoïdie. Men werkt nog altijd aan de identificatie van genetische markers voor deze aandoeningen. Er moet dus nog meer gedaan worden om te onderzoeken of deze markers een rol spelen bij het begin van de klinische verschijnselen van Degeneratieve Myelopathie.
Via de Amerikaanse OFA (Orthopedic Foundation for Animals) kwam er in mei 2008 voor alle rassen een DNA-test voor deze genetische marker beschikbaar. De test wordt tegenwoordig ook door andere laboratoria in Europa aangeboden.
In een aantal onderzochte rassen zijn honden met testresultaten N/A en N/N nooit bewezen lijder van Degeneratieve Myelopathie bevonden. Alle honden met Degeneratieve Myelopathie hadden het A/A testresultaat. Toch zijn er veel honden met een A/A testresultaat die geen klinische symptomen van Degeneratieve Myelopathie hebben. Honden met Degeneratieve Myelopathie beginnen meestal tekenen van de ziekte te vertonen rond de 8 jaar, maar sommige vertonen pas symptomen als ze veel ouder zijn rond 15 jaar oud. Dus een aantal van de honden die als A/A zijn getest zijn nu “normaal” maar kunnen nog steeds tekenen van Degeneratieve Myelopathie ontwikkelen als ze ouder worden. Er zijn enkele honden van 15 jaar oud getest als A/A die geen klinische symptomen van Degeneratieve Myelopathie vertoonde. Helaas, op dit punt is er nog geen goede schatting te maken van hoeveel procent van de honden met de A/A testresultaat Degeneratieve Myelopathie zal ontwikkelen binnen hun levensduur. Bij de Nova Scotia Duck Tolling Retriever is er één geval bekend waarbij de diagnose Degeneratieve Myelopathie is gesteld op basis van klinische klachten en waarbij het testresultaat N/A is gebleken.
Samenvatting
Honden die N/A of N/N zijn getest zullen zeer onwaarschijnlijk Degeneratieve Myelopathie ontwikkelen. Honden met test-resultaat A/A hebben veel meer kans om
Degeneratieve Myelopathie te ontwikkelen. Het onderzoek zal zich nu concentreren op hoeveel A/A geteste honden kunnen overleven tot op hoge leeftijd zonder de ontwikkeling van Degeneratieve Myelopathie en waarom. Tevens wordt onderzocht waarom ook honden met test-resultaat N/A
klinische symptomen kunnen ontwikkelen.
Mogelijk ontstaat er bezorgdheid over het feit dat nieuwe testen voor de fokkers aanleiding zal zijn om honden, die drager zijn of risicovol, uit hun fokprogramma te mijden. Dit kan ook leiden tot het verlies van kwalitatief goede honden en een onnodige verkleining van de genenpool.
De DNA-test, zoals die er nu ligt voor Degeneratieve Myelopathie, biedt een mogelijkheid voor een betere toekomst voor de fokkers op de lange termijn.
*Superoxide dismutase-1 (SOD1)
Rassen waarbij volgens de OFA het SOD1 mutant is aangetoond
| Alaskan Malamute American Bulldog American Eskimo Dog American Water Spaniel Australian Kelpie Australian Shepherd Belgian Sheepdog Bernese Mountain Dog Bloodhound Border Collie Border Terrier | Borzoi Boxer Canaan Cardigan Welsh Corgi Cavalier King Charles Spaniel Chesapeake Bay Retriever Chow Chow Cocker Spaniel Collie French Bulldog German Shepherd Dog Hovawart | Irish Setter Kerry Blue Terrier King Shepherd Kuvasz Labrador Retriever Mastiff Miniature Schnauzer Newfoundland Pembroke Welsh Corgi Poodle Pug Puli | Rhodesian Ridgeback Rottweiler Shetland Sheepdog Shih Tzu Shiloh Shepherd Staffordshire Bull Terrier Standard Schnauzer White Shepherd |
Bron: https://kortenoord.com/honden/ziektes_aandoeningen/degeneratieve_myelopathie
https://www.tollertales.nl/gezondheid/dm-degeneratieve-myelopathie